Circulair straatmeubilair: duurzaam voor de volgende generaties

Case

"Binnen onze branche hebben we nog sterk te maken met een lineaire manier van denken."
John WerminkCirculair manager Falco
WBF_20230926_Falco_0045-groter-e1697009249821-qdp0sonv5ejdzrbymuq212tbxb7lwfzwx5h0i2c4fm

Het Vriezenveense familiebedrijf Falco maakt al jaren duurzame producten voor de openbare ruimte en richt zich daarbij de laatste jaren steeds meer op circulariteit. Lees hier het verhaal van hun circulaire reis.

Grote kans dat ook jij weleens gebruikmaakt van Falco producten. Waarschijnlijk zonder het door te hebben. Bijvoorbeeld wanneer je de fiets parkeert in een fietsenstalling of een boterham eet op een bankje in het park. Het Vriezenveense familiebedrijf ontwikkelt en produceert straatmeubilair in de breedste zin van het woord. Van fietsoverkappingen tot boombanken en afzetpalen. Dat doet Falco al jaren op een verantwoorde wijze, waarbij ze zich steeds meer richten op circulariteit. Circulair manager John Wermink is al 15 jaar werkzaam in ‘het straatmeubilair’. Hij licht toe hoe Falco werk maakt van circulair ondernemen. “Binnen onze branche hebben we nog sterk te maken met een lineaire manier van denken.”

Circulair biedt grote kansen

Om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te zijn, wil de overheid de CO2-uitstoot in 2030 met tenminste 55% verminderen. Dit betekent dat voor veel branches duurzaamheid en circulariteit dé grote uitdaging is. Dat geldt zeker voor straatmeubilair. Ga maar na; in alleen al de gemeente Rotterdam wordt jaarlijks 40 km aan ondergrondse infrastructuur vervangen. Een enorme opgave waar veel materialen en producten worden verbruikt en afgedankt. Gemeenten staan voor de opdracht om weer te zorgen voor functioneel straatmeubilair in de openbare ruimte. De impact hiervan moet niet onderschat worden: gezamenlijk doen gemeenten drie keer zoveel als Rijkswaterstaat.

Wermink: “De hele straat moet open om deze infrastructuur te repareren of vervangen. Vaak is het zo dat een aannemer de straat simpelweg leeghaalt en eigenaar wordt van de producten. Speeltoestellen, lantaarnpalen, parkeerpaaltjes gaan naar de schroothoop of worden, in het beste geval, op Marktplaats aangeboden. Terwijl deze producten juist heel geschikt zijn voor circulariteit. Straatmeubilair bestaat vooral uit producten die 40 tot 50 jaar meegaan. Die zijn niet na vijf jaar kapot en versleten”.

Dat circulariteit grote kansen biedt voor de straatmeubilair branche zag Wermink enkele jaren geleden al: “We leverden mooie producten aan scholen. Het aantal producten was gebaseerd op het aantal leerlingen. Maar scholen hebben juist te maken met veel schommelingen. Dus waarom nemen we niet wat producten terug als de school krimpt? Bij Falco kon ik met deze gedachte verder aan de slag.” Het is zeker geen gebaand pad gebleken, eerder een circulaire reis met veel vragen en uitdagingen. “Samen met andere koplopers hebben we circulair zelf ontdekt en zijn we erachter gekomen wat dit kan betekenen voor ons bedrijf.”

Voor Falco begon dit met het meedoen aan een tender waarin circulariteit een belangrijk onderdeel was. Een manier om voor de branche duurzaamheid aan te tonen is de Milieu Kosten Indicator (MKI). Die geeft de milieukosten weer in euro’s, over de gehele levenscyclus heen. Dus inclusief levensduur en mogelijkheden tot hergebruik. Daarin liep Falco tegen een nieuwe ontwerpvraag aan. Wermink: “De MKI zorgt voor een spanningsveld. Voor een lage MKI-score zouden wij eigenlijk minder moeten produceren of minder materiaal inkopen. Maar met het oog op kwaliteit en levensduur willen we geen producten maken met veel minder materiaal.”

Belang van circulair productontwerp

Een belangrijke zet voor Falco is dat zij een circulair ontwerpster in dienst hebben. “Juist in dat spanningsveld van milieukosten en levensduur, is het essentieel dat we iemand hebben die bedenkt hoe we een lasnaad kunnen laten vervallen zonder concessies te doen aan de kwaliteit. Er zijn meer ontwikkelingen op het gebied van circulair productontwerp. Zo zijn bijvoorbeeld de fietsoverkappingen allemaal modulair en dus uitbreidbaar. Ook is er veel aandacht voor dat de materialen goed gescheiden kunnen worden. “Vroeger werden veel van onze producten in een betonvoet gegoten. Nu bevestigen we onze producten in een voetplaat waardoor deze na gebruik gemakkelijk losgemaakt kan worden.” Daarnaast is het ontwerp ook bepalend in welke machine men gebruikt voor de producten. Wermink geeft het voorbeeld van een machine die in een handeling draad kan knippen en buigen. “We kunnen hiermee hetzelfde produceren in veel minder tijd en met minder materiaalverlies.”

Hoewel de circulaire stappen hun vruchten afwerpen, schuurt het ook weleens zegt Wermink: “Het werken met een circulair product heeft invloed op alle onderdelen van ons bedrijf. Zo gaat een product van gebruikt materiaal niet het gehele productieproces door, wat een andere denkwijze vraagt. Daarnaast ontstaan er vragen bij de inkoop, verkoop en calculatie van gebruikte producten, bijvoorbeeld over de waardebepaling ervan.” Volgens Wermink hoort dit ook bij de circulaire reis die het bedrijf gaat: “Dit is een 3e generatie familiebedrijf en als het aan ons ligt gaat Falco nog vele generaties mee. Het management is daarom goed betrokken en alle bedrijfsonderdelen zijn vertegenwoordigd. We zetten stappen, maar trekken geen zevenmijlslaarzen aan. En natuurlijk stoten we ook nog af en toe onze neus.”

John Wermink & circulair ontwerpster Nienke Haselbekke

Volgende stap: circulair businessmodel

Op dit moment biedt Falco circulaire producten aan, terwijl het businessmodel erachter nog lineair is ingericht. Wermink ziet een circulair businessmodel als een logische volgende stap voor Falco. Op dit moment is er nog een onbalans tussen vraag en aanbod. “We zien steeds meer vraag naar circulaire producten, maar hebben simpelweg te weinig aanbod van materiaal dat hiervoor nodig is. We moeten echt ontzettend zuinig zijn.”

Meer samenwerking binnen de gehele keten is een andere grote uitdaging. “Wij willen heel graag na 15 jaar een fietsoverkapping terugnemen. Om deze vervolgens na refurbishing op een andere plek opnieuw hoogwaardig in te zetten. Dat geldt ook voor het onderhoud van onze geleverde producten, daarin houden we graag de regie. Logisch, want je gaat toch zelf als consument geen voorraad banden en filters op voorraad nemen als je een nieuwe auto koopt bij een bedrijf? Toch zien wij nu nog voornamelijk een lineaire manier van denken in onze branche, waarin dit geen vanzelfsprekende gedachten zijn voor opdrachtgevers. Om circulaire stappen te zetten moet de gehele keten het met elkaar eens worden en werken aan uniforme processen, bijvoorbeeld voor het leveren en afvoeren van producten na gebruik.”

CIRCO Track voor meer ketensamenwerking

In de door BlueCity georganiseerde CIRCO Track Circulaire kansen rondom vervanging infrastructuur en straatmeubilair is een aanzet gegeven tot meer ketensamenwerking. “We hebben al eerder meegedaan aan een Track en in dit geval zijn we uitgenodigd door de gemeente Rotterdam, die meer eenheid in het straatmeubilair wil om de circulariteit beter onder controle te kunnen houden.” De gehele keten kwam bijeen: de gemeente als opdrachtgever, de aannemer, een sloopbedrijf en leveranciers als Streetlife en VelopA en wij. Ik vond het waardevol om zicht te krijgen op hoe de gemeente werkt en denkt en te leren over ieders specifieke rol in de keten en waar zij tegenaan lopen. Daarnaast biedt een vervolg in een mogelijk keteninitiatief ons de kans om materialen terug te krijgen die we weer elders kunnen inzetten.”

Op de vraag wat Wermink andere bedrijven wil meegeven die aan het begin staan van hun circulaire reis, reageert hij stellig:

“Begin ook eens met een CIRCO Track. Ga er blanco in en zoek de samenwerking op, want circulair word je niet alleen. Neem je leveranciers hierin mee, motiveer hen om mee te doen. En, zeer belangrijk, zorg ervoor dat de kennis en ervaring ook breed verspreid worden binnen je bedrijf. Ik sluit niet uit dat we als Falco nog vaker meedoen aan CIRCO Tracks.”

Eddy Carree

Eddy is een denker die doet. Dat zie je terug in zijn aanpak en in dat wat hij oplevert. Met een continue scherpe focus bepaalt hij voor organisaties de merkstrategie en vertaalt deze naar communicatie die ertoe doet. Hij zet het aan en maakt het af. Gecombineerd met een goed gevoel voor wat mooi is en wat werkt. Strategie en communicatie die enthousiast maakt en in beweging zet.

Stel een vraag