De Dutch Design Week biedt een platform aan een heleboel ‘change agents’. Hier worden de vaak innovatieve en meestal op kleine schaal ontworpen en ontwikkelde concepten onder de aandacht gebracht bij, naast andere ontwerpers en de ‘toeristische’ bezoeker, de grotere spelers en industriële grootmachten die echt impact kunnen maken. Maar wat ik ook zag, is dat er nog veel materiaal en energie wordt verspild tijdens de week. Daar is nog winst te behalen op het gebied van circulair ontwerp!
Zo kom ik tijdens de opbouwdagen van de Dutch Design Week 2021 bij de uitgang van de Microlab Hall een man tegen die naast een overvolle afvalcontainer nog bruikbaar afval staat uit te zoeken.‘Moet je al dit afval zien’ zegt hij wat geïrriteerd. ‘Die ontwerpers denken tegenwoordig allemaal dat ze duurzaamheid goeroes zijn maar moet je zien wat ze allemaal weggooien’. Ik bevestig, loop door en denk aan de in bubblewrap ingepakte installaties die mijn leverancier afleverde voor de door mij ontworpen expositie 100 OPHETO. Diverse CIRCO Tracks hebben al in het teken gestaan van circular design voor verpakkingen en hier wordt voor mij de noodzaak van deze Tracks weer even heel tastbaar. Voor mijn ervaring en top-5 van circulaire design projecten die indruk op mij maakten, laat ik dát stukje circulair ontwerp achterwege, maar het is zeker een thema om bij toekomstige edities mee aan de slag te gaan. Misschien een CIRCO Track ‘Circulair verpakken van circular design projecten’ voorafgaand aan de DDW 2022?
1. 100 OPHETO
De projecten die gepresenteerd werden in Things that Matter@Microlab Hall – van individueel werk tot groepstentoonstellingen – gingen over de verbinding tussen mens en ding, over de betekenis van producten en laten je nadenken over wat waarde geeft. Als product ontwerper en CIRCO trainer ben ik altijd al gefascineerd geweest door de relatie tussen mensen en objecten. Mijn favoriete design strategy uit de CIRCO methodologie: attachment & trust. Hoe versterk je als bedrijf de band tussen jouw product en je klant waardoor er duurzamer word omgegaan met wat jij op de markt brengt. Tussen de eerste en de tweede lockdown op Curaçao begon ik samen met drie anderen het project 100 OPHETO. Door middel van een reeks interactieve workshops verkent 100 OPHETO de relatie tussen objecten en mensen op Curaçao en hoe deze onze geschiedenis heeft bepaald en onze toekomst kan vormen. Voor DDW was een expositie ingericht met een selectie uit de objecten. Een audio tour nam bezoekers mee in de verhalen achter deze objecten en diens eigenaren.
100 OPHETO, Chila Pietersz. Fotograaf: Ton Verkuijlen
2. Circuform
In dezelfde hal was ook het resultaat te zien van de samenwerking tussen gerenommeerd ontwerper Ineke Hans en het nieuwe bedrijf Circuform. Circuform geeft industrieel ontworpen meubels een circulair leven en bracht een prijswinnend museaal ontwerp van Ineke Hans uit 2011 opnieuw uit. Het resultaat is REX. Het ontwerp is constructief uitgewerkt zoals bedoeld. De spuitgietmallen zijn opnieuw vervaardigd voor gerecycled materiaal en de stoel is duurzaam en volledig recyclebaar. De productie heeft een zo laag mogelijke ecologische impact. Zo wordt REX gemaakt uit gerecycled PA6 van kantoorstoel onderdelen, visnetten en tapijt, maar ook industrieel afval. REX is de eerste Nederlandse statiegeld stoel en kan altijd ingeleverd worden bij lokale Circuform inleverpunten voor een gegarandeerd statiegeld van € 20,00. Ingeleverde statiegeld stoelen worden gecontroleerd, schoongemaakt, gerepareerd wanneer nodig en opnieuw verkocht, opnieuw met statiegeld. Kapotte stoelen worden geshredderd tot waardevolle grondstof voor nieuwe productie. Zo wordt beloofd. In gesprek met Sander van Doorn, oprichter van Circuform kom ik erachter dat hij, net als de initiatiefnemers van het Circulair Warenhuis, een aantal jaar geleden meedeed aan een CIRCO Track om inspiratie op te doen. Ik ben erg benieuwd naar de ontwikkelingen en toekomst van dit jonge bedrijf.
3. Circulair warenhuis
Naast dit project stond de tentoonstelling van het Circulair warenhuis. Met een jaarlijkse inzameling van 3 miljoen kg aan goederen is Kringloopbedrijf Het Warenhuis in Leiden het op een na grootste kringloopbedrijf van Nederland. Het grootste deel van deze spullen krijgt een nieuw thuis of wordt gerecycled. Zo’n 30% blijkt onverkoopbaar door overschot van aanbod of te lage kwaliteit, en wordt afgevoerd en vernietigd. Ontwerpers Nienke Hoogvliet, Max Lipsey, Studio Makkink & Bey en Fraser McPhee werden uitgenodigd om onderzoek te doen naar één van de reststromen en hebben daar een prototype mee ontwikkeld dat geproduceerd kan worden in de sociale werkplaatsen van Het Warenhuis. Zowel Studio Makking & Bey als Max Lipsey ontwerpen bijvoorbeeld een manier waarop losse producten van verschillende sets weer een uniform geheel vormen door bijvoorbeeld diverse glazen met dezelfde patronen te graveren of een bijeengeraapt keramisch servies te zandstralen. Door bekende ontwerpers aan de vernieuwde producten te koppelen hoopt het Circulair warenhuis een nieuwe markt aan te spreken, naast het publiek dat al tweedehands goederen in het warenhuis koopt. In de praktijk blijkt het verdienmodel helaas nog niet voldoende effectief, maar deze samenwerking laat al wel goed zien hoe hergebruik van grote waarde is voor de toekomst en welke belangrijke rol de ontwerper hierin kan spelen.
4. The Butterfly Effect
Ook onder de indruk ben ik van het concept The Butterfly effect dat werd gepresenteerd door VenhoevenCS, DS Landschapsarchitecten en Studio Solarix. Door ter hoogte van de boomtoppen een overspanning over de snelweg te bouwen waarover kleine beestjes veilig oversteken, kunnen belangrijke verbindingen in de natuur worden hersteld. Het ‘web over de weg’ biedt tegelijkertijd een enorm oppervlak voor het opwekken van schone energie. De lichte overspanning met honingraatstructuur kan worden gevuld met materialen die zonne-energie opwekken. Het ragfijne web is modulair ontworpen om te kunnen groeien en evolueren met technische innovaties. De video was te zien in de Kazerne. Hopelijk zat er tussen de meer dan 300.000 verwachte bezoekers van de Dutch Design Week een geschikte partner waarmee een eerste pilot kan worden ontwikkeld.
5. Waste based glazed bricks
Ten slotte wil ik graag nog even stilstaan bij waste based glazed bricks. Studio Mixtura startte dit jaar een nieuwe samenwerking met StoneCycling om een nieuwe reeks glazuren van afval te ontwikkelen die toegepast kunnen worden op gevels en interieurwanden. Zelf studeerde ik in 2011 af van de Design Academy Eindhoven samen met de oprichter van StoneCycling. StoneCycling was zijn afstudeerproject en groeide in de daaropvolgende jaren uit tot een waar bedrijf. StoneCycling maakt duurzame bouwmaterialen van afval met een positieve impact op de planeet. De WasteBasedBricks® en WasteBasedSlips® van StoneCycling zijn gemaakt van 60% afval en worden gebruikt als gevelmateriaal, interieur afwerking of vloer in projecten wereldwijd.
Hoe kan circulair ontwerp helpen om maatschappelijke issues op te lossen en hoe maak je er bovendien business van? Wil je met deze vraagstukken aan de slag, bekijk dan eens het overzicht met Tracks en Classes of neem contact op.
Discussieer mee