Experimenteren met circulaire sociale huurwoningen: leren van de natuur

“Net als in de natuur is de feedbackloop ook in een bouwproces belangrijk”

Sociale cohesie

De sociale huurwoningen in Assen worden modulair, met een vaste kern waarbij variatie mogelijk is. Toilet, badkamer, meterkant en installatieruimte zitten altijd op dezelfde plek, maar de keuken kan op twee plekken. “Naar aanleiding van bewonerssessies en gesprekken met de bouwer en installateur zijn we tot de conclusie gekomen dat we nu een kern hebben ontwikkeld die efficiënt is en waarvan de bewoners blij worden.”

“In een van de andere bewonerssessies hebben we het gehad over de deeleconomie. In het stedenbouwkundig plan staan alle woningen nu zó ingetekend dat mensen elkaar nooit gaan ontmoeten. Want alle achtertuinen zitten bij elkaar en iedereen staat dus met z’n rug naar elkaar toe. Terwijl het, als je met elkaar wilt samenleven en wilt delen, essentieel is dat je elkaar ontmoet en leert kennen.”

“Uiteindelijk hebben we door de gesprekken met de bewoners opgehaald dat ze een gemeenschappelijke ontmoetingsplek wel zien zitten maar dat ze zich zorgen maken over bijvoorbeeld het onderhoud, overlast en vandalisme. Dat ze iets van hun tuin moeten opofferen vinden ze geen probleem. We hebben nu de gemeenschappelijke tuin iets verkleind om zo de voorziene problemen te voorkomen en er zullen duidelijke afspraken gemaakt moeten worden over het gebruik van de tuin. De bergingen en tuinafscheiding zijn hierdoor een essentiële ontwerpopgave geworden, omdat dit de buffer is tussen privé en openbaar gebied.”

Leren van het gebruik

Passief ontwerpen is een belangrijk uitgangspunt voor de sociale huurwoningen. “Dat houdt in dat je in het ontwerp al zoveel mogelijk problemen probeert te voorkomen. In de natuur is alles afgestemd op de zon. Dat betekent dat je in het ontwerp al rekening houdt met de zonwering, de positie en grootte van de ramen en slim gebruik maakt van het dakoppervlak. Ook gaat het om denken op de langere termijn. Moet de constructie over een paar jaar nog uit te breiden zijn?”

Daarnaast is de feedbackloop een belangrijk onderdeel van het proces. “Dat was mijn belangrijkste leerpunt tijdens de CIRCO Track. In de natuur is feedback onmisbaar, want organismen moeten zich optimaliseren en perfectioneren door zich te blijven aanpassen aan de veranderende omstandigheden, omdat ze anders uitsterven. Hetzelfde geldt tijdens een bouwproces: ook als een huis is opgeleverd zouden de partijen betrokken moeten blijven. Niet alleen om bewoners te begeleiden in het gebruik van het huis, maar ook om zelf van het gebruik te leren. Nu is het vaak zo dat bewoners de sleutel krijgen en een handdruk: succes ermee. Dat moet en kan anders. De feedbackloop is ook belangrijk binnen het project Drenthe Woont Circulair. De consortia wisselen onderling veel kennis en ervaring uit. Daarbij zijn ook fouten nuttig om te delen.”

“Ik merk dat er steeds meer aandacht komt voor duurzaamheid, circulair bouwen en natuurlijke materialen zoals hout, maar veel mensen weten toch nog niet zo goed hoe het precies moet. Ook ik heb de wijsheid niet in pacht. Ik zeg altijd: je moet gewoon je gezonde verstand gebruiken. Wees je ervan bewust waar grondstoffen vandaan komen, waar en hoe producten gemaakt worden en welke consequenties dit met zich meebrengt. Natuurlijke materialen hebben altijd onderhoud nodig. Alles wat leeft heeft meer aandacht nodig. Als iets onderhoudsvrij is, is het vaak troep en slecht voor je gezondheid. Je gaat zelf toch ook naar de tandarts?”

Bekijk ook het boek Zo kan het ook in onze Kennisbank, dat Langendijk schreef samen met Jaco Appelman en Anoek van der Leest.

Lees ook: Utopie of toekomst: 100% circulaire sociale woningbouw