“Ik ontwerp nu veel bewuster door meer naar het totaalplaatje te kijken”

Update

Als ontwerper van grote infrastructurele projecten zoals bruggen en viaducten voelt Timo van Beek een bepaalde maatschappelijke verantwoordelijkheid, onder meer om zijn ontwerpen duurzamer te maken. Daarom had hij behoefte aan handvatten op het gebied van circulair ontwerp. Tijdens een CIRCO Class deed hij inzichten op over de mogelijkheden en kansen. “Bij elk ontwerp dat ik maak probeer ik nu eerst twee stappen terug te doen in plaats van gelijk in mijn standaardmodus te schieten. Wat is nou precies de vraag van de klant, en is een brug wel de beste oplossing voor het probleem?”

iStock-1026018650

Dat hij als hoofdontwerper Duurzaamheid en Innovaties bij de bouw- en infratak van Nobleo een belangrijke bijdrage levert aan bruggen en viaducten, objecten met een groot praktisch en maatschappelijk nut, maakt zijn werk voor Timo erg waardevol. Tegelijkertijd zorgt het ervoor dat hij een grote verantwoordelijkheid voelt. “Het gaat wel om grote fysieke eindproducten die niet aan het zicht te onttrekken zijn, die overheidsgeld kosten en die door veel mensen gebruikt worden. Daarom vind ik dat je als ontwerper de verantwoordelijkheid moet nemen zorgvuldig te werk te gaan.”

Maatschappelijke belangen

In een ontwerp neemt Timo altijd vijf pijlers mee: maatschappelijk belang, ruimtelijke inpassing, toekomstvastheid en flexibiliteit, milieutechnische en ecologische impact en duurzaam materiaalgebruik. “Zo kom je vanzelf terecht bij thema’s als natuurinclusief bouwen en circulariteit. Maar ook dwing je jezelf ertoe bewust te kijken naar eventuele maatschappelijke belangen uit de omgeving en die mee te nemen in het ontwerp.” Toch was Timo nog op zoek naar handvatten voor circulair ontwerpen. Hij besloot mee te doen aan een CIRCO Class en deed veel nieuwe inzichten op.

Mobiliteit als dienst

Eén van zijn belangrijkste inzichten: probeer de infrastructurele sector te vangen in producten en diensten. Belangrijk daarbij is volgens Timo om op een ander niveau over bruggen en viaducten te gaan nadenken, meer als systeem. “We kunnen hierbij veel leren van andere sectoren, zoals de industriële ontwerpsector. Een mooi voorbeeld tijdens de Class ging over Philips, die door Schiphol gevraagd werd om tijdelijke verlichting in een terminal te regelen. Dat hebben ze heel innovatief aangepakt. Ze bieden licht aan als dienst en blijven zelf eigenaar van de lampen, waardoor je circulariteit in de hand werkt. Hetzelfde principe kun je doortrekken naar de infrasector. Stel dat een aannemer na de bouw van een brug eigenaar blijft. Dan ‘verkoop’ je mobiliteit en zie je de brug als middel. Je kunt later opnieuw geld gaan verdienen als je kostbare grondstoffen hergebruikt. En een demontabel of gemakkelijk te onderhouden ontwerp kunnen dan in jouw voordeel gaan werken.”

“Ik ben er voorstander van dat wij als bedrijf laten zien wat er allemaal kan op het gebied van circulair ontwerp, ook al ligt de vraag er niet”

Totaalplaatje in beeld

Daarnaast is het belangrijk om de hele keten in kaart te brengen. “Welke partijen leveren een bijdrage aan de totstandkoming van een brug? Welke materialen zijn er nodig? Waar treedt waardeverlies op en liggen kansen om het proces te verbeteren? Iedere keer als ik nu begin aan een ontwerp probeer ik naar het totaalplaatje te kijken. Ik denk veel bewuster na over hoe je iets uit elkaar haalt en hoe je nieuwe grondstoffen uit een oude brug haalt. Steeds probeer ik om eerst een stap terug te doen in plaats van gelijk in mijn standaardmodus te schieten. Wat is nou precies de vraag van de klant, en is een brug wel de beste oplossing voor het probleem?”

Kortetermijndenken

Helaas blijkt het regelmatig lastig om circulaire ideeën in de praktijk te brengen. “Ten eerste moet je collega’s en een projectteam zien mee te krijgen, mensen die soms heel anders naar een project kijken dan ik. Er wordt nog te veel gestuurd op de korte termijn in plaats van op de lange. Een ander probleem daarbij is dat er vaak niet circulair wordt uitgevraagd. Ik ben er voorstander van dat we als bedrijf hierin voorop lopen en laten zien wat er allemaal wél kan. Want misschien weet een opdrachtgever wel helemaal niet wat er allemaal mogelijk is. Bovendien kunnen we ons zo onderscheiden. Ook de wet- en regelgeving maakt het gebruik van bijvoorbeeld nieuwe, innovatieve materialen nog lastig. Het zou goed zijn als de tijd en het geld die het kost om onderzoeken en proeven te doen, eerlijker verdeeld worden. Dan zal de rem op dit soort ontwikkelingen verdwijnen.”

Terug naar de tekentafel

Tegelijkertijd ziet Timo ontwikkelingen in de goede richting. “Je ziet steeds vaker nieuwe aanbestedingsvormen waarbij de doelen centraal staan voordat maatregelen zijn bedacht, waardoor opdrachtnemers de ruimte hebben innovaties toe te passen. Dit maakt circulair ontwerpen mogelijk.” Ook merkt Timo dat er intern ruimte is voor innovatie en circulariteit als hij achter zijn ideeën hierover gaat staan. “Een tijdje geleden werkte ik bijvoorbeeld samen met een ontwerpteam aan een fietsbrug, die als dat mogelijk was innovatiever, duurzamer of circulair zou worden uitgevoerd. Helaas gingen die plannen van tafel en zou de fietsbrug op de standaard manier worden ontwikkeld.”

“Op dat moment liep ik tegen een innovatie in de markt aan, een bedrijf dat bezig was 100% circulair beton te ontwikkelen. Ik heb toen bij onder meer de projectdirecteur gepitcht om toch het circulaire beton te gebruiken. Daar bleken ze voor open te staan. Uiteindelijk bleek dat het beton nog niet ver genoeg was doorontwikkeld om al daadwerkelijk te kunnen toepassen, maar inmiddels zijn mijn collega’s wel aan het kijken naar andere mogelijkheden om circulair beton toe te passen in de fietsbrug. Ik ben er trots op dat ik dit in gang heb gezet. Mijn ervaring is dat in welke fase van een project je ook zit, er altijd ruimte is voor een duurzaam alternatief of een innovatief idee.”


Timo van Beek

Kennisbank

Timo droeg twee documenten aan voor in de CIRCO Kennisbank:

Topics

Circulair Design

Discussieer mee

Lees ook