De uitdagingen waar de nieuwbouwsector voor staat zijn net zo bekend als immens: voor 2030 moet de sector 50 procent minder nieuwe grondstoffen gebruiken en zo’n 1 miljoen woningen bouwen. Een uitdaging die veel minder bekend is, is het energiezuinig maken van bestaande bouw: voor 2030 moeten ruim 7 miljoen woningen en 570.000 utiliteitsgebouwen worden getransformeerd tot energiezuinige gebouwen. In de huidige tijden van energieschaarste, grondstoffenschaarste en een tekort aan technisch personeel is deze ontwikkeling extra actueel. De uitdaging hier is: Hoe maak je bestaande bouw op een circulaire manier energiezuinig? Welke businessmodellen horen hierbij? En zijn er nieuwe markten aan te boren? Doordat CIRCO inmiddels veel Tracks voor ketens in de bouwsector heeft georganiseerd, signaleren we deze uitdaging voor bestaande bouw en delen we graag onze bevindingen.
Verbeteren van de Energieprestatie
Een energiezuinig gebouw is goed geïsoleerd, kan met duurzame warmte verwarmd worden en er kan schone elektriciteit gebruikt en/of opgewekt worden. Voor het verbeteren van de energieprestatie van al die gebouwen zijn grote hoeveelheden grondstoffen nodig. Denk bijvoorbeeld aan isolatiematerialen, HR glas, warmtepompen en zonnepanelen. Deze materialen zorgen niet alleen voor milieudruk, maar worden ook steeds vaker schaars, zoals kritieke metalen die nodig zijn voor energiesystemen.
Grondstoffen prijzen met 1000% omhoog
‘De voorspelling is dat primaire grondstoffenprijzen 1000% duurder worden (volgens Hoogleraar Jan Rotmans, red.)’, zegt Bas Hillerström, trainer bij CIRCO. “Wij gooien nu als een gek daken en velden vol zonnepanelen en dat is goed voor de energietransitie. Maar ondertussen zit alle productie van bijvoorbeeld zonnepanelen in China. Eigenlijk zijn we nu dus enorm veel materiaal aan het invoeren, in de vorm van panelen. Is het, met het oog op de voorspelling van Rotmans, dan niet interessant om na te denken over hoe we deze producten inclusief de grondstoffen in onze eigen economie kunnen houden?’
Nieuwe markten
Er liggen veel kansen als je van te voren gaat nadenken over het hergebruik van installaties die gebouwen energiezuiniger maken. ‘Business-to-business-bouw’, zoals in de bouw door corporaties, schaffen installaties grotendeels nieuw aan’, zegt Hillerström ‘Hoe zou je vanuit het circulaire perspectief kunnen kijken naar het onderhouden en hergebruiken van deze installaties? Bijvoorbeeld bij zonnepanelen: daarvoor bestaat nog geen goed ontwikkelde tweedehandsmarkt. Ik zie hier enorm veel potentie voor het ontstaan van een nieuwe markt, zoals van tweedehands auto’s. Bijvoorbeeld voor particulieren die iets minder te besteden hebben dan corporaties maar toch graag zelf energie willen opwekken met zonnepanelen. Deze groep neemt misschien genoegen met goedkopere, hergebruikte panelen die iets minder rendement opleveren. Vergelijk het met een Iphone, de nieuwste iPhone 14 heeft meer functies maar een iPhone 8 functioneert ook nog prima.’
Nieuwe business modellen
Er zijn al voorbeelden van bedrijven die vooruitkijken en anticiperen op de ontwikkelingen. Zo is de Holland Pomp Groep al in 2020 begonnen met een pilot voor het vervangen van CV pompen. In plaats van het kapotte onderdeel weg te gooien, verzamelen zij deze, reviseren het onderdeel en hergebruiken de pomp. Dit scheelt op jaarbasis 770.000 nieuwe circulatiepompen. Interessant aan deze casus is hoe je het product zo kunt ontwerpen dat hergebruik mogelijk en rendabel is? Welk stukje van de markt kun je bij je business betrekken?
‘Warmte-as-a-service’ is een ander voorbeeld hiervan: Garantie op warmte voor de laagst mogelijke CO2-emissie, voor de beste prijs, dat is de ambitie van de verwarmingssector om Warmte-as-a-service aan te bieden. En dat lijkt goed mogelijk te zijn in de woningbouw, zo kwam uit de pilot die het afgelopen jaar werd uitgevoerd door Geas en Remeha samen met woningbouwcorporatie Domijn.
Met dit ‘as-a-service’-model, blijft het bedrijf eigenaar van de installaties. Op deze manier wordt er ruimte gecreëerd voor de energietransitie in fases. Woningbouwcorporaties gaan over op een hybride systeem van een originele ketel, aangevuld met een warmtepomp. Zo gaan ze gefaseerd over naar helemaal verwarmen met een warmtepomp, waarbij ook isolatie noodzakelijk is. Voordelen van het hybride model zijn dat je de investering spreidt en voorkomt dat er nog werkende cv ketels worden weggegooit of er nieuwe ketels op markt komen waar je naar korte tijd weer vanaf wil. Het businessmodel dat bij ‘as-a-service’ hoort is het ‘Tussenbater’-model.
Tussenbater-model
Het reviseren van herbruikbare componenten en ‘Warmte-as-a-service’ kwam tot stand door inzicht in het ‘Tussenbatermodel’. Dit is één van de businessmodellen uit het boek “Products that Last”. In het ‘Tussenbater-model’ fungeert het bedrijf als tussenpersoon dat niets nieuws levert, maar ‘waardegaten’ in het bestaande systeem dicht. Een ander model uit hetzelfde boek is het ‘Prestatiemodel’: de verantwoordelijkheid blijft in handen van de provider. Ook waardevermeerdering is een belangrijke strategie voor CIRCO. Want zo lang je producten langer op waarde houdt, heb je minder nieuwe grondstoffen nodig en wordt het verdienmodel beter.
Lees hier meer over CIRCO businessmodellen.
Meedoen met een CIRCO-Track
Lijkt het je interessant om met een Track over Energie renovatie mee te doen? Mail dan naar de experts Bouw binnen CIRCO:
Jeannette Levels-Vermeer of Gerwin Beukhof. Wil je meer lezen over de Tracks in de bouw? Kijk dan op de sectorpagina ‘Bouw’ en lees de succes cases.
Dit artikel verscheen eerder bij Cobouw.
Discussieer mee