Daar zijn CIRCO-deelnemers al mee bezig, woorden omzetten in daden, samen met vele andere partijen in de kunststofsector. Deze groeiende praktijkervaring wordt ingezet om de CIRCO-community te voeden. Waar loop je tegenaan als je aan de slag gaat? En hoe kunnen we elkaar helpen met het beantwoorden van vragen en het zetten van een volgende stap? Daar draait het om bij CIRCO Next Steps Live. Op 20 september vond alweer de derde editie van het jaar plaats, deze keer met het thema Kunststoffen.
Er wordt, ook buiten CIRCO, stevig aan de weg getimmerd. CIRCO-sectorcoördinator Kunststoffen, Ingeborg Gort-Duurkoop, vertelt over mooie voorbeelden van partijen die erin slagen om producten te maken met zo min mogelijke fossiele grondstoffen. Een van die voorbeelden is de bank met servicecontract van OT Design. Samen met opdrachtgever Landal Greenparks ontwikkelde dit ontwerpbureau een bank voor in de vakantiehuisjes. Door het servicecontract heeft OT Design een prikkel om een kwalitatief hoogwaardige bank te ontwerpen; de levensduur van de bank is hiermee sterk verlengd. Andere manieren om grondstoffengebruik terug te dringen zijn het hergebruiken van producten, het toepassen van recyclaat in plaats van virgin materiaal en het gebruik van bio-based materiaal. Hier liggen volgens Ingeborg uitdagingen voor ontwerpers: “We kennen allemaal het bierkratje met statiegeld en de grijze verfpotten bij Praxis, maar hoe zou je dit bijvoorbeeld kunnen toepassen op de enorme stroom van verpakkingen?”
Casus 1: Recyclaat toepassen in verpakkingen
Jan Kolijn, mede-oprichter van TUSTI en deelnemer van de CIRCO Track Flessen en Folies, vertelt over zijn uitdaging om recyclaat toe te passen in verpakkingen. Het bedrijf Stiphout Plastics – de letters ‘sti’ in de naam TUSTI – richtte zich aanvankelijk alleen op het reinigen van kunststof verpakkingsmateriaal, waarna de kunststoffen werden verwerkt tot granulaat, een grondstof voor nieuwe producten. “We ontdekten dat er iets niet klopt in deze keten. De onderlinge afhankelijkheid is groot, maar we praten niet met elkaar. Wij kunnen ons werk nog zo goed doen, maar als de afstemming niet klopt, kom je nooit tot een optimale keten en product.” Stiphout vroeg de TU Eindhoven – de letters ‘Tu’ in de naam TUSTI – om mee te denken over reorganisatie van de keten. “Met een klein beetje verstand van kunststoffen en een netwerk in de kunststofverwerkende industrie kun je kansen benutten: betere kwaliteit granulaat creëren, waardoor er meer en mooiere producten kunnen worden gemaakt.”
TUSTI kreeg het op deze manier voor elkaar om gerecyled materiaal te verkrijgen dat technisch net zo goed presteert als virgin materiaal en bovendien goedkoper is. Tijdens de CIRCO Track legden ze contact met een bedrijf dat graag een gerecyclede fles wilde neerzetten. Samen is het hen gelukt, de fles ligt naar verwachting eind volgend jaar in de schappen.
Toch zien ze bij TUSTI dat deze manier van recyclen – van verpakking naar verpakking – maar weinig wordt toegepast. Het gerecyclede materiaal wordt vooral ingekocht als goedkoop alternatief voor de productie van kratten, en dat is zonde. Jan legt daarom de volgende uitdaging voor aan de aanwezigen van Next Steps Live: “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat (ons) recyclaat wordt ingezet voor verpakkingen?”
Na een brainstormsessie komt de groep aanwezigen met concrete aanbevelingen. TUSTI zou de boer op kunnen gaan met een koffertje tastbare materiaal samples, dat kan een enorme aantrekkingskracht hebben op producenten. Ook is het plan geboren om een helpdesk in te richten voor ontwerpers op de Dutch Design Week, bemand door recyclers die de vragen van ontwerpers over recyclaat kunnen beantwoorden. “Die helpdesk komt er in 2019”, bevestigt Martin van Dord van branchevereniging NRK. Het zou ook kunnen helpen om studenten beter op te leiden in het gebruik van recyclaat. Er wordt daarom contact gelegd met de Hogeschool van Amsterdam om te kijken of het ‘toepassen van recyclaat’ onderdeel kan worden van een minor over circulair ontwerp.
Casus 2: Hergebruik met de festival cup
Een andere manier om grondstoffengebruik terug te dringen is het hergebruiken van producten. Matthew Doe, van Partners for Innovation, presenteert een interessante casus. Op uitnodiging van Rijkswaterstaat en de Gemeente Amsterdam en in samenwerking met Green Events onderzoekt hij hoe drinkbekers op festivals circulair gemaakt kunnen worden. Plastic afval dat via het publiek binnenkomt wordt op 99% van de festivals en evenementen niet gerecycled, waardoor na afloop de grond vaak bezaaid is met plastic bekers. Dat terwijl de Gemeente Amsterdam in 2020 single use plastic in de ban doet. “Hoe krijgen we festivals zo ver?”, luidde de vraag aan Matthew en zijn team. Ze onderzochten verschillende al in de markt aanwezige opties en kwamen tot de conclusie dat een hard cup die op meerdere events kan worden ingezet, de meest duurzame oplossing biedt. Hieruit volgt de volgende ontwerpuitdaging: “Hoe ontwerp je een hard cup die zowel uniform is (en daardoor op verschillende events inzetbaar) en toch ruimte laat voor diversiteit in branding?” Een belangrijk inzicht bij deze vraag is dat het systeem rondom het product minstens zo belangrijk is als het product zelf. “Die beker kan nog zo duurzaam zijn, maar als hij uiteindelijk op de grond in de modder belandt, zijn we nog niet verder gekomen.”
Ook hier leidt de brainstormsessie tot een aantal concrete oplossingsrichtingen voor het team van Matthew. Ze zouden een beker kunnen ontwerpen met een extra laag aan de buitenkant waaraan de persoonlijke ervaring wordt toegevoegd. Een stukje karton bijvoorbeeld, waarmee een middenweg wordt gevonden tussen uniformiteit en diversiteit. Aan de twee uitersten van het spectrum liggen ook mogelijkheden. De Dutch Festival Cup bijvoorbeeld: een uniforme, multiple branded beker die op alle Nederlandse events wordt ingezet. Als de festivalsector en de brouwers gezamenlijk optreden, kunnen ze met de Dutch Festival Cup een duurzame oplossing bieden voor het probleem. Het andere uiterste is het volledig personaliseren van de drinkbeker. De consument wordt eigenaar van zijn eigen unieke beker en bij elk festival wordt er iets aan de beker toegevoegd waardoor je kunt zien op welke festivals de beker is geweest. Het ontwerp zorgt ervoor dat mensen die ene beker steeds opnieuw meenemen naar een festival. Zoals dat nu met polsbandjes gebeurt, kunnen mensen dan met hun beker trots laten zien dat ze op 86 festivals zijn geweest.
Casus 3: Optimaal gebruik van een refurbished racefiets
Erik van Bronsvoort van Circular Cycling richt zich op hergebruik en optimaal gebruik van product(onderdelen). Zelfverklaard fietsfreaks Erik en partner Matthijs Gerrits willen de racefietsindustrie veranderen. “Het huidige businessmodel van de industrie – sell more, sell faster – leidt ertoe dat fietsen worden gemaakt om snel stuk te gaan, snel verouderd te zijn en snel uit de mode te raken.” Als gevolg daarvan staan overal ter wereld magazijnen, zolders en schuren vol met de mooiste frames en fietsonderdelen, die uiteindelijk op de afvalberg belanden.
Erik en Matthijs zagen in het huidige systeem, waarin enorm veel waarde verloren gaat, een kans om het anders te doen en de onderdelen hoogwaardig te hergebruiken. Het modieuze karakter van de industrie zorgt voor een zware overcapaciteit en grote voorraad van onderdelen die het einde van hun technische levensduur nog niet bereikt hebben. Van die onderdelen bouwt Circular Cycling refurbished fietsen: kwalitatief hoogstaande en unieke fietsen die opvallen, met een bikepaspoort bovendien, waarin alle onderdelen zijn opgenomen. “Omdat we de mooiste en beste fietsonderdelen gebruiken, kunnen we fietsen verkopen tegen een veel lagere prijs dan de oorspronkelijke aanschafwaarde. Maar we zien dat de klant moeite heeft met het aanschaffen van een refurbished fiets. Hoe kunnen we de klant overtuigen?”
Deze uitdaging heeft een overeenkomst met die van TUSTI over toepassing van recyclaat in verpakkingen. Circular Cycling beschikt eveneens over een steengoed product, en ook zij moeten hun klanten verleiden om net iets buiten de gebaande paden te treden. Tijdens de brainstormsessie wordt opgemerkt dat het jammer is dat je aan de fietsen van Circular Cycling niet kunt zien dat het refusbished fietsen zijn en dat de eigenaren bewust niet hebben gekozen voor ‘het nieuwste van het nieuwste’. Door de fietsen te voorzien van kenmerkende groene fietsbanden of stuurlinten, help je de fietseigenaren om die overtuiging over te brengen op anderen. Het uiterlijk van de fiets vertelt het verhaal. Erik en Martin gaan de mogelijkheid van bio-based banden en stuurlinten samen onderzoeken. Ze zouden zich ook kunnen richten op fietsbezitters die het idee van Circular Cycling graag omarmen, maar nog niet toe zijn aan een nieuwe fiets. Deze fietsen kun je na een kleine APK voorzien van fietspaspoort en groene banden of stuurlint en dan kunnen ook zij zich afficheren als bewuste fietser. Een ander voorstel is om de fietsgeschiedenis in kaart te brengen. Is deze fiets al drie keer de Mont Ventoux op geweest? Gaaf!
Nieuwe paden inslijten
De drie casussen laten zien dat circulaire alternatieven technisch en bedrijfseconomisch heel goed mogelijk zijn. Gebruikers, zowel consumenten als producenten, moeten alleen verder kijken dan dat wat ze gewend zijn. “We moeten nieuwe paden inslijten en dat kan alleen maar door het gewoon te gaan doen”, vat Martin van Dord van branchevereniging NRK pakkend samen. “De CIRCO-setting waarin mensen bij elkaar zitten en elkaar vragen kunnen stellen, werkt drempelverlagend voor het zetten van die eerste stap. Naast de kennis en wetenschap die erin verwerkt is, is dat volgens mij de kracht van het CIRCO-programma.”
Discussieer mee