“We blijven eigenaar van de verlichting en zorgen er zo voor dat het een circulaire bestemming krijgt”

Hoe kwamen jullie op het idee van Light as a Service?
“Er waren twee triggers. Ten eerste de revolutie die de verlichtingswereld de afgelopen jaren heeft ondergaan met de invoering van ledverlichting, waarbij we zijn overgegaan op een totaal nieuwe technologie. Daardoor zijn we bij ETAP opnieuw gaan kijken naar ons product en hoe we met deze nieuwe technologie een meerwaarde kunnen bieden. Ten tweede speelde de opkomst van het circulaire gedachtegoed mee, dat ons aansprak en waar wij ook iets mee wilden.”

“Tijdens een CIRCO Track is deze gedachte bij ons verder gerijpt en hoorden we over circulaire verdienmodellen. We hebben toen Light As A Service als businessmodel uitgewerkt. Ook met de gedachte: verlichtingsarmaturen zijn bij uitstek producten die worden ontworpen om duurzaam te zijn, dus waarom kijken we niet naar een passend duurzaam verdienmodel? Het uitwerken van Light As A Service tijdens de Track was best pittig. Wij dachten: we weten toch zeker zelf wel wat we doen? Totdat we een nieuw businessmodel tot in detail gingen uitwerken en gingen bedenken hoe we dat echt circulair konden maken. Dat zorgde voor veel nieuwe inzichten. Daarna begon het balletje echt te rollen.”

Wat houdt jullie Light As A Service-concept precies in?
“Het belangrijkste verschil met een lineair businessmodel is dat we geen verlichtingssystemen verkopen maar verhuren, waarbij klanten een vast bedrag per maand betalen. Wij blijven eigenaar van het product en daardoor blijven we er ook steeds verantwoordelijk voor. Als er tijdens de verhuurperiode iets stuk gaat, repareren wij dit op onze kosten. Daarbij nemen we alle complexiteit weg bij de klant door zowel de lichtberekening, de installatie, de financiering als het onderhoud voor onze rekening te nemen. We ontzorgen de klant dus compleet. Helemaal in het geval van led is dit een groot voordeel voor de klant, want dit is een redelijk complex product.”

“Een bijkomend voordeel van LAAS voor ons is dat we onze producten kunnen blijven volgen gedurende de hele levenscyclus. Bij een lineair businessmodel is dat niet zo: zodra de verlichting is verkocht, is de klant eigenaar en weet je niet meer wat ermee gebeurt. Maar als we eigenaar blijven van ons product, houden we er meer voeling mee en komen we te weten hoe het in de praktijk wordt gebruikt. We kunnen er bovendien voor zorgen dat het product een circulaire bestemming krijgt. Ten eerste door het zo te ontwerpen dat het zo lang mogelijk meegaat en ten tweede door, in het geval van een contract dat afloopt, te kijken naar een tweede of derde bestemming. En als dat niet mogelijk is, richten we ons op gecontroleerde recycling.”

Jullie zijn ook opnieuw naar het ontwerp van de ledlampen gaan kijken. Wat kwam daaruit?
“Dat klopt, passend bij ons circulaire businessmodel wilden we een ledlamp kunnen aanbieden die écht lang meegaat. Nu is led natuurlijk een product dat van zichzelf al lang meegaat: over het algemeen heeft led ongeveer 50.000 lichturen, zo blijkt uit metingen. Na 50.000 lichturen geeft een ledlamp nog 70% van het licht dat hij origineel gaf. Wij wilden de lat nog hoger leggen. Door bewuste ontwerpkeuzes te maken waarbij we bijvoorbeeld zorgen voor koeling van de lamp, verliest onze ledlamp minder licht en geeft hij na 50.000 uur nog 98% van het licht dat hij origineel gaf. En we hebben er vertrouwen in dat de lampen nog langer zouden kunnen meegaan. Dit is natuurlijk een groot voordeel voor onze klanten.”

“Een voordeel van Light As A Service is dat we onze producten kunnen blijven volgen gedurende de hele levenscyclus”

Welke uitdagingen kwamen jullie tegen tijdens de implementatie?
“Zowel intern als extern liepen we tegen bepaalde zaken aan. Natuurlijk is iedere verandering moeilijk, maar al helemaal als het gaat om zo’n fundamentele verandering in de manier van werken. Intern ontstonden er nieuwe rollen en moesten we andere prioriteiten stellen. Dat gaat dan weer ten koste van andere ontwikkelingen. Ook merkten wij dat een digitale transformatie nodig was, want als we echt onze producten willen volgen gedurende de hele levensduur vraagt dat om een gedegen digitaal platform. Maar ook extern leverde het veel uitdagingen op. Zo moesten we op zoek naar nieuwe partners voor onder meer installatie, onderhoud en logistiek.”

“Maar denk ook eens aan reselling. Het is natuurlijk makkelijk gezegd dat je je producten na tien jaar een tweede en derde leven wilt geven, maar dan moet je er ook rekening mee houden dat er in de praktijk nog geen markt is voor tweedehandsproducten. Bovendien is het lastig om de waarde van vijf of tien jaar oude verlichting te bepalen. Bij bijvoorbeeld een lease-auto die na vijf jaar wordt teruggekocht is dat veel makkelijker. Daarom zijn we ook gaan praten met mensen in het afvalverwerkingscircuit. De vraag was: wie gaat er na verloop van tijd nog iets aan de lampen verdienen? Toen merkten we ook dat we bepaalde kennis missen, want we komen er maar moeilijk achter wat er precies gebeurt op het gebied van de verwerking en recycling van bijvoorbeeld de kunststoffen en elektronica in onze producten.”

Hoe zie je de toekomst van jullie LAAS-concept?
“Op dit moment bestaan ons lineaire en circulaire businessmodel naast elkaar. Het zal nog wel even duren voordat het circulaire model tien procent van de omzet uitmaakt, maar daar mag het niet stoppen. Ik denk dat we op termijn helemaal die kant opgaan. We merken nu al om ons heen dat de interesse in circulariteit groeit. Klanten vragen natuurlijk naar de prijs, maar gaan ook met ons in gesprek over hoe circulair ons product nou echt is. In België neemt de overheid een voortrekkersrol op zich en vragen ze bij aanbestedingsprojecten soms om Light As A Service. Ons eerste grote project was voor de stad Mechelen, waarbij we vier kantoorgebouwen van in totaal tienduizend vierkante meter hebben voorzien van meer dan duizend armaturen. Verder hebben we bij meerdere evenementen ervaring en kennis gedeeld. De circulaire economie groeit en hoe meer dat gebeurt, hoe meer we dat gaan merken en dan zullen mensen bijvoorbeeld steeds meer bereid zijn om van refurbished producten gebruik te maken. Ook zullen grondstoffen op termijn duurder worden. Maar op welke termijn, dat weet niemand. Het belangrijkste is dat wij in ons product geloven en dat we achter de keuze staan om met duurzame ledproducten te werken.”

Chris van Bellegem, manager New Business Development bij ETAP